Ҡатының етәксе булһа

Хәҙерге ҡатын-ҡыҙҙарҙың күпсе­леге, әсә, хужабикә роле менән генә сикләнеп ҡалмайынса, үҙен яҡшы хеҙмәткәр, уңышлы белгес итеп тә күрергә теләй. Ир-егеттәр менән бер рәттән карьера яһау, юғары квалификациялы белгес булыу хыялы уларҙы социаль әүҙемлеккә этәрә.

Бер ҡатындың һөйләгәндәренән:

«Йәшләй генә кейәүгә сыҡһам да, миндә бала бағып, ғаиләмде ҡарап өйҙә генә ултырам, ти­гән теләк булманы. Юғары уҡыу йортон тамамлап, бер йыл эшләгәс, бала таптым. Улым менән ике йылдан ашыу декрет ялында ултыр­ғандан һуң кире эшемә ҡайт­тым. Тиҙҙән мине бүлек етәксеһе итеп ҡуйҙылар. Тормош иптә­шем быға артыҡ әһәмиәт бир­мәне, «ҡуйғастар, яҡшы булған», тиеү менән сикләнде. Өс йыл самаһы бүлек етәксеһе эшен уңышлы ғына башҡар­ғандан һуң үҙебеҙҙең фирмала директор вазифаһын тәҡдим иттеләр. Хаҡлы ялға йыйынған хужабыҙ үҙе минең кандидатурамды күрһәтте, коллектив та хупланы. Атай-әсәйем, ту­ғанд­арым да теләктәш­лек белдерҙе. Тик тормош иптәшем генә, ҡырҡа ҡар-шы төшмәһә лә, «нимәгә ул һиңә баш ауырыуы, үҙ урыныңда ғына ултырһаң, етмәйме», тип ризаһыҙлығын әйтте.

Бына ярты йылдан ашыу яңы вазифаламын. Етәксе булыу ҙур яуаплы­лыҡ, ныҡышмалылыҡ, түҙемлек талап итә. Күп нәмәләрҙе аңлап, айышына төшө­нөү (бигерәк тә бухгалтерия, кадрҙар эше) ваҡытымды ала. Шул уҡ мәлдә өҫтәрәк торған етәкселәр менән дә уртаҡ тел таба белергә кәрәк, кол­летивыңды ла иғтибарһыҙ ҡалды­рырға ярамай.

Әкренләп барыһы ла яйға һалы­нып килә, эштә лә абруйым арта, тик тормош иптәшемдең яғынан ғына аңлау, ярҙам һәм теләктәшлек юҡ. Саҡ ҡына тотҡарланһам йә иһә берәй мәсьәлә килеп сығып, күңелем төшөп ҡайтһа, ул: «Әйттем бит һиңә, ташла шул эшеңде, күс кире бүлек етәксеһе булып», – тип битәрләргә тотона.

Ирем – ябай белгес, етәксе булам, карьера яһайым, тигән ынтылышы бө­төнләй юҡ. Ә мин ауыр бул­һа ла эшемде яратам, ышаныс белдергән, өмөт бағлаған коллективымды ла таш­­лап киткем килмәй. Әммә хәл­дең бы­лай дауам итеүе ғаилә кара­быбыҙҙы ҡомға килтереп те­рәр кеүек...»

Психологтар бө­гөнгө гүзәл зат вәкил-дәрен карье­раға мөнәсәбәте буйынса өс төркөмгә бүлә. Беренсе төркөм һәр саҡ белем алыуға, юғарыраҡ вазифа биләүгә ынтыла. Ғаилә ҡороу, балалар табыу был осраҡта бер аҙ артҡы планға күсә. Икенсе төркөмгә ҡараған ҡатын-ҡыҙ ғаиләне беренсе урынға ҡуя. Улар йәшләй кейәүгә сыға, бала таба, ә карьера менән бөтөнләй ҡыҙыҡһын­май. Өсөнсө төркөм өсөн ғаилә лә, карьера ла берҙәй мөһим. Юғары вазифаға үрләгән ҡатын-ҡыҙ яҡшы хужабикә, әсә була алмай, тигән фекерҙе беҙҙең йәм­ғиәттә йыш ишетергә тура килә. Әммә тормош­тағы аныҡ миҫалдар был ҡа-рашты шик аҫтына ҡуя. Беҙҙең әйләнә-тирәбеҙ­ҙәге күпме ханымдар бәхетле ғаилә тормошон һәм уңышлы карьера­ны бергә алып бара бит! Быға өлгәшеү юлдары ниндәй икән?

Беренсенән, карьера яһау маҡсаты һәм хеҙмәт баҫҡыс­тары буйлап юға­рыға үрләү мөмкинлеге бар икән, яҡында­рығыҙҙың, айырыуса ирегеҙ­ҙең һеҙҙе хуплауы, кәрәк саҡта яр­ҙамға килергә әҙер булыуы шарт. Ҡайһы бер ирҙәр ҡатын­дарының үҙенән күберәк эш хаҡы алыуын, юғарыраҡ вазифа биләүен бик ауыр кисерә. Шуға күрә баштан уҡ ошо һорауҙарға яуап бирегеҙ: хәлә­легеҙ теләктәш­ме, уңыштарығыҙға һөйөнәме, карьера ғаилә тормошо­ғоҙға зыян килтермәҫ­ме? Уй-хыял­дарығыҙ, маҡсаттарығыҙ хаҡында тормош иптәшегеҙ менән асыҡтан-асыҡ һөй­ләшегеҙ. Һөнәри үҫеш, алға ынтылыш һеҙгә мөһим булыуын, бы­ларҙың һеҙҙе шәхес булараҡ үҫтереүен ул белеп торһон, күңе­легеҙҙәген аңлаһын.

Икенсенән, алтын урталыҡты һай­лаған, йәғни «50-гә 50» тигән ҡарашта торған хәлдә лә, ҡатын-ҡыҙ ғаиләһенә бер генә процентҡа булһа ла күберәк өҫтөнлөк бирергә тейеш, сөнки эшегеҙ ни тиклем яҡшы, аҡсалы, күңелегеҙгә хуш килгән булмаһын, ул барыбер ғаилә бөтөнлөгөн, яҡында­рығыҙҙың һөйө­үен, йөрәк йылыһын алмаштыра алмай.

Тағы бер ҡағиҙәне иҫтән сығарыр­ға ярамай: ғаилә менән эште бутауҙың ки­ре һөҙөмтәләргә килтереүе бар. Эштәге проблемаларҙы хеҙмәт урынында ҡал­дырығыҙ, өйҙәге хәл-ваҡиғаларҙы ла унда һөйрәп бармағыҙ. Ваҡытты дөрөҫ бүлә һәм файҙалана белеү зарур: эш сәғәттәрендә туған­дарығыҙға, дуҫ-иштәрегеҙгә шылтыратып, Интернет селтәрендә ултырып, һуңынан ғаиләгеҙ һеҙҙе киске ашҡа көткән мәлдә ҡалып эшләү – төптө хата алым. Гел генә эшен­дә тотҡарланып, һуңға ҡалып ҡайтҡан ҡатын һәм әсәнән ире һәм балалары һыуынып, аралар йырағая баш­ламаҫ, тип берәү ҙә әйтә алмай. Ял көндәрен тулыһынса ғаилә­геҙгә арна­ғыҙ, тормош иптәшегеҙ һәм балала­рығыҙ менән ниндәйҙер уртаҡ эш, яңы шөғөл табыу һеҙҙең ғаилә ептәрен нығытып ҡына ебәрәсәк. Был йәһәт­тән бер етәксе ханымдың фекерен килтереп үтеү урынлы булыр: «Мин ғаиләмә үҙемдең етәкселек тажымды фатирым ишегенең теге яғында ҡал­дырып ҡайтып инәм».

Ғаилә тормошон һәм карьераны бер тигеҙ алып барыу тәүге ваҡытта бик ауыр, йырып сыҡҡыһыҙ мәсьәлә булып күренһә лә, теләк булғанда һәм йөрәк аҡылын ҡушҡанда, кеше атҡарып сыға алмаҫлыҡ ғәмәл юҡ. Ғаилә һәм карьера – икеһе ике сиктә торған, бер-береһе менән бөтөнләй һыйыша алмаҫлыҡ төшөнсәләр түгел, ә замана ҡатын-ҡыҙы бәхетенең айырылғыһыҙ өлөш­тәре ул.