Йәнде һыҙлатҡан тәндәге тап

– Витилиго – иң өйрәнелмәгән һәм дауалауға ауыр бирелгән сирҙәрҙең береһе. Ул донъяның бөтә илдәрендә лә таралған. Ауырыуҙың теләһә ниндәй йәштә барлыҡҡа килеүе мөмкин, әммә йышыраҡ ҡатын-ҡыҙҙарҙа һәм 20 йәшкә тиклемге йәштәрҙә үҫешә. Һуңғы йылдарҙа иһә өлкәндәр, шулай уҡ балалар араһында ла уның менән сирләүсе­ләрҙең артыуы күҙәтелә.

Тирелә ситтәре асыҡ аҡ тимгелдәр барлыҡҡа килеүе сирҙең төп билдәһе булып тора. Тәндең төҫөн билдәләүсе пигмент – меланин юҡҡа сығыуы сәбәп­се быға. Тәүҙә 0,2–0,3 сантиметрҙан артмаған таптар аҡрынлап ҙурая, бер-береһе менән ҡушылып, киңәйә бара. Таптар тәндең теләһә ҡайһы өлөшөндә, бигерәк тә асыҡ урындарҙа: биттә (ауыҙ, ҡолаҡ, күҙ, танау тирәһендә), муйында, аяҡ-ҡулдарҙа (бармаҡ остарында, терһәктә, тубыҡта, үксәлә, табанда) хасил булыусан. Баштың сәсле өлөшө тап менән ҡапланғанда, сәс тә төҫөн үҙгәртә, саллана.

Витилиго менән яфаланыусылар һыҙланыу-ауыртыныуға зарланмай, уларҙа тик эстетик етешһеҙлек ҙур борсолоу тыуҙыра.

– Эйе, шулай тиергә мөмкин. Айырым таптарҙың үҙенән-үҙе бөтөүе бар. Ләкин витилиго күп осраҡта орга­низмдағы ниндәйҙер хәүефле үҙгәреш­тәр хаҡында һөйләй. Шуға күрә уны һис кенә лә иғтибарһыҙ ҡалдырырға ярамай.

– Витилигоға эндокрин ауырыуҙар (ҡалҡан биҙе, гипофиз, енси биҙҙәр эшмәкәрлегенең боҙолоуы), йән йәрә­хәте алыу, оҙайлы ваҡыт көсөргәнешле хәлдә йәшәү, йөрәк-ҡан тамырҙары һәм нервы системаһындағы тайпылыштар сәбәпсе булыуы бар. Йоғошло ауы­рыуҙар үткәреү, эске ағзаларҙың даими сире, организмда зарарлы матдәләр тупланыуы (интоксикация), ауыр тән йәрәхәте лә уға килтереүе ихтимал. Витилигоға дусарҙарҙың байтағында ашҡаҙан-эсәк эше көйһөҙләнеү арҡа­һында витаминдар етешмәүе, баҡыр, тимер, цинк һәм башҡа микро һәм макроэлементтар алмашыныу боҙолоуы күҙәтелә.

Әммә иң мөһим сәбәптәрҙең береһе – организмдың иммун системаһы ҡаҡшауы, йәғни сирҙәргә ҡаршы тороу ҡөҙрәте кәмеү, тип әйтер инем.

– Сирҙең тәүге билдәләре һиҙелеү менән табип-дерматологҡа күренергә кәрәк. Сөнки, әйтеүемсә, эш тиренең тимгелләнеп боҙолоуында ғына түгел, бөтә организмдағы үҙгәрештәрҙә. Шуларҙы асыҡлап ҡына дөрөҫ дауа билдәләргә була. Дауалау оҙайлы һәм түҙемлек талап итә. Ә халыҡ рецептарын табип дауаһына өҫтәмә ярҙамсы тип ҡарарға кәрәк, минеңсә.

– Эйе, йыш ҡына витилигоға әүәҫлек нәҫелдән килә. Ләкин нәҫелендә был сир булған бөтәһе лә уның менән ауырып китмәй бит – ҡуҙғытыусы сәбәптәр юҡ икән, сырхау хаҡында иҫкә лә алмайҙар.

– Тәндәге аҡ таптар ҡояшҡа, бигерәк тә ультрашәмәхә нурҙарға бик һиҙгер. Шулай булғас, ҡыҙынырға ярамай. Янған тәндә аҡ тимгелдәр тағы ла нығыраҡ беленә башлай. Көслө нурҙар аҫтында булыуҙан ҡояш дерматиты барлыҡҡа килеүе бар.

– Ала ауырыуы менән 13 йәштә сирләп киттем. Таптар ғүмер буйы бер кәмене, бер ҡалҡты. Халыҡ араһында нисек оялыуымды һөйләп тә тормайым. 2005 йылда иһә яман сир асыҡланды, унан алда бауырымдың эштән сығыуы билдәле булды. Таптар тәнемдең 70 процентын ҡапланы. Һөнәрем буйынса мин массажист, кешегә ҡағылыуы ла бик уңайһыҙ була башланы.

Бирәм тигән ҡолона сығарып ҡуя юлына тигәндәй, шул йылда Мәскәүгә китеп барғанда поездағы юлдаш ҡатын был ауырыуҙан нисек ҡотолоуын һөй­ләне. Батып барыусы һуңғы һаламға тотонғандай, ул өйрәткәнсә халыҡ медицинаһы буйынса дауаландым. Мөғ­жизәгә ышаныуым шул хәтлем көслө булдымы, әллә ысынлап файҙаһы тейҙеме – өс ай ярымдан тәнемдә бер тап та ҡалманы. Әле табипҡа даими күренеп торам, уның әйткәндәрен күҙә­тәм, анализдар бирәм. Бауырҙың һәйбәт эшләүе өсөн ашауымды ныҡлап тәр­типкә һалдым. Яман шештең сиген­гәненә лә байтаҡ йылдар уҙҙы. Минең һымаҡ сирләүселәргә әйтер һүҙем шул: һис кенә лә күңелегеҙҙе төшөрмәгеҙ, бөтә сараларҙы файҙаланығыҙ, тик табип менән кәңәшләшергә онотмағыҙ.